Hay Hak Dinle Dostum
Az önce bir haberde rastladım, Ferhan Şensoy Tiyatrosu'nda oynanan bir oyun, "dinimize küfrediliyor" diye protesto edilmiş bir grup dinci öğrenci tarafından. Bak bu bana neyi hatırlattı.
1616'da Lain Baba adında bir meddah (İbranice Muddah, yani kovulmuş olan demek ziraa buradaki kovulmuşluk, azad olmuşluk anlamındadır ama sözlük anlamı halkı halkla terbiye eden demektir), Yıldız Sarayı önünde bir oyun sergilemek ister. Dört ay öncesinden halka haber verilir. Saray, Yeniçerilere ve Bektaşilere yakınlığı ile bilinen Meddah Lain Baba'nın Sarayın önünde hikaye anlatarak oyun oynamasını istemez ama Yeniçerilerden tırstıkları için başka bir yola başvururlar. Edirne'den gelen çıtak Mehmet Paşa'ya bu görevi verilir. O da dahice bir plan hazırlar. Meddahlık geleneğinde, bir meddah oyununu oynarken başka bir meddah oyuna dahil olabilir. Ermeni bir meddahı parayla tutup, görevi verirler. Lain Baba günü gelip, toplanan kalabalık önünde oyununu oynarken, diğer meddah ustaca oyuna sataşır ve dahil olur. Meddahlık zarafeti gereği Lain Baba, sapan oyununa doğaçlama devam eder ve bir süre sonra oyun ozan taşlamasına döner, diğer meddah Lain Babayı dinimize sövüyor diye provoke eder, halk ikiye ayrılır ve kavga çıkar, kavga büyür, minik bir isyana doğru tırmanırken saray askerleri olaya el koyar. Taşlı sopalı birbirine giren kalabalık dağıtılır, meydanda bir ceset kalır, oyununu tamamlayamadan ölen Lain Baba... Velhasılıkelam, bu kavga asırlardır sürüyor, yarım kalan oyun da Ferhan gibi soylu meddah geleneğinin taşıyıcıları (kavuk sahibidir kendisi) tarafından oynanmaya devam ediyor. Bu işin sonunun nereye varacağını biliyoruz, vesselam.
İbn Haldun ile Ontolojik Politika'nın yazarı Zizeck'i karşılaştırmalı okuyordum, kıssadan hisse, her toplum, kendi külltür dinamiklerindeki çelişik ilke ile (asabiyet prensibi) yaşar, diyor Haldun, Zizeck de, Haldun'un bu yumuşak plasesini sert bir kafa ile tamamlar adeta: "Bir toplum geçmişindeki bir değeri yeniden var etmek için, o değerin karşıt ilkesi ile yeniden yüzleşmek zorunda..." Tabi, metindeki bu kurgu bütünlüğü, olgusal yaşamda, eğer Adornovari okursak, ağır çekim ilerler.
1616'da Lain Baba adında bir meddah (İbranice Muddah, yani kovulmuş olan demek ziraa buradaki kovulmuşluk, azad olmuşluk anlamındadır ama sözlük anlamı halkı halkla terbiye eden demektir), Yıldız Sarayı önünde bir oyun sergilemek ister. Dört ay öncesinden halka haber verilir. Saray, Yeniçerilere ve Bektaşilere yakınlığı ile bilinen Meddah Lain Baba'nın Sarayın önünde hikaye anlatarak oyun oynamasını istemez ama Yeniçerilerden tırstıkları için başka bir yola başvururlar. Edirne'den gelen çıtak Mehmet Paşa'ya bu görevi verilir. O da dahice bir plan hazırlar. Meddahlık geleneğinde, bir meddah oyununu oynarken başka bir meddah oyuna dahil olabilir. Ermeni bir meddahı parayla tutup, görevi verirler. Lain Baba günü gelip, toplanan kalabalık önünde oyununu oynarken, diğer meddah ustaca oyuna sataşır ve dahil olur. Meddahlık zarafeti gereği Lain Baba, sapan oyununa doğaçlama devam eder ve bir süre sonra oyun ozan taşlamasına döner, diğer meddah Lain Babayı dinimize sövüyor diye provoke eder, halk ikiye ayrılır ve kavga çıkar, kavga büyür, minik bir isyana doğru tırmanırken saray askerleri olaya el koyar. Taşlı sopalı birbirine giren kalabalık dağıtılır, meydanda bir ceset kalır, oyununu tamamlayamadan ölen Lain Baba... Velhasılıkelam, bu kavga asırlardır sürüyor, yarım kalan oyun da Ferhan gibi soylu meddah geleneğinin taşıyıcıları (kavuk sahibidir kendisi) tarafından oynanmaya devam ediyor. Bu işin sonunun nereye varacağını biliyoruz, vesselam.
İbn Haldun ile Ontolojik Politika'nın yazarı Zizeck'i karşılaştırmalı okuyordum, kıssadan hisse, her toplum, kendi külltür dinamiklerindeki çelişik ilke ile (asabiyet prensibi) yaşar, diyor Haldun, Zizeck de, Haldun'un bu yumuşak plasesini sert bir kafa ile tamamlar adeta: "Bir toplum geçmişindeki bir değeri yeniden var etmek için, o değerin karşıt ilkesi ile yeniden yüzleşmek zorunda..." Tabi, metindeki bu kurgu bütünlüğü, olgusal yaşamda, eğer Adornovari okursak, ağır çekim ilerler.
iyi seyirler
kd
hoşş
YanıtlaSil